به گزارش تحریریه، مرکز نشنال اینترست در آمریکا نوشت ارتقاء توانمندی‌های نظامی اردن به نفع آمریکا و سامانه دفاع هوایی اسرائیل است و دفع حملات موشکی ایران می کند.

در بخش هایی از این گزارش می خوانیم:

در درگیری مستقیم میان اسرائیل، ایالات متحده و ایران، ایالات متحده مجبور شده به‌سرعت مشارکت راهبردی خود با اردن، یکی از متحدان دیرینه‌اش در منطقه، را مورد بازنگری قرار دهد. اردن به‌عنوان مانعی جغرافیایی در فضای بین اسرائیل و ایران عمل می‌کند و اخیراً به سدی حیاتی در برابر حملات ایران و آشوب‌های منطقه‌ای بدل شده است. اگر ایالات متحده قصد دارد بدون درگیری مستقیم، ثبات منطقه را تقویت کند، تقویت توان دفاعی اردن ضرورتی راهبردی است.

ایالات متحده از سال ۱۹۴۹ روابط دیپلماتیک و نظامی قدرتمندی با اردن حفظ کرده است، و کمک‌های رسمی نظامی از سال ۱۹۵۷ آغاز شد. این شراکت به یکی از قابل‌اعتمادترین اتحادهای آمریکا در خاورمیانه‌ی بی‌ثبات تبدیل شده است و اردن در سال ۱۹۹۶ به‌عنوان یک «متحد اصلی غیر ناتو» (Major Non-NATO Ally) شناخته شد. در چند دهه گذشته، مجموع کمک‌های دوجانبه ایالات متحده به اردن تا سال مالی ۲۰۲۵ حدود ۳۳.۶ میلیارد دلار بوده است، که نشانگر سرمایه‌گذاری پایدار آمریکا در ثبات منطقه‌ای است.

توافق‌نامه‌ی کنونی (Memorandum of Understanding) که در سپتامبر ۲۰۲۲ امضا شد، مبلغ ۱.۴۵ میلیارد دلار در سال تا سال مالی ۲۰۲۹ را فراهم می‌کند که بزرگ‌ترین تعهد چندساله کمک خارجی آمریکا به پادشاهی اردن محسوب می‌شود و در مجموع به ۱۰.۱۵ میلیارد دلار طی هفت سال می‌رسد. از این مبلغ، سالانه ۴۰۰ میلیون دلار به «تأمین مالی نظامی خارجی» (Foreign Military Financing - FMF) اختصاص یافته است که نشان‌دهنده زیرساخت تثبیت‌شده همکاری‌های نظامی آمریکا و اردن است. با این حال، چارچوب فعلی، با وجود استحکامش، دیگر برای پاسخگویی به مقیاس و فوریت تهدیداتی که پادشاهی هاشمی با آن‌ها روبه‌روست، کافی نیست.

عملکرد اخیر این پادشاهی در برابر حملات پهپادی و موشکی ایران در ژوئن ۲۰۲۵، که در آن نیروهای اردنی شماری از پرتابه‌هایی را که تهدیدی برای خاک اسرائیل و اردن بودند رهگیری کردند، اهمیت حیاتی گسترش فوری کمک‌های نظامی ایالات متحده به اردن را نشان می‌دهد. این سرمایه‌گذاری‌ای عاقلانه در راستای منافع امنیتی آمریکا و متحدان آن است، نه صرفاً کمک به خود اردن. جغرافیای اردن، که در مجاورت اسرائیل و در مسیر پرواز پهپادها و موشک‌های ایرانی قرار دارد، آن را به‌طور طبیعی به یک سپر دفاعی در جنگ هوایی بدل کرده است.

اردن: یک کشور خط مقدم

در درگیری‌های اخیر، اردن تعهد خود را به این نقش نشان داده است.

در جریان حملات ایران به اسرائیل در آوریل ۲۰۲۴، موسوم به «عملیات وعده صادق ۱» (Operation True Promise I)، اردن توانمندی‌های دفاعی استثنایی‌ خود را با رهگیری تعداد قابل‌توجهی از بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشکی که از سوی ایران به سمت اسرائیل پرتاب شده بود، نشان داد. اگرچه تعداد دقیق رهگیری‌ها مشخص نیست، گزارش‌ها حاکی از آن‌اند که مشارکت نیروی هوایی سلطنتی اردن (RJAF) نقشی محوری در دفع این حمله ایفا کرد.

در «عملیات وعده صادق ۲» (Operation True Promise II) در اکتبر ۲۰۲۴، که شامل حملات موشکی بالستیک ایران به تعداد تقریبی ۲۰۰ موشک علیه اسرائیل بود، سامانه‌های دفاع هوایی اردن بار دیگر عملکردی تحسین‌برانگیز از خود نشان دادند. نیروهای اردنی چندین موشک را رهگیری کردند، و نیروی دریایی ایالات متحده و اردن نیز رهگیری‌های موفق موشکی‌ای را گزارش کردند که مکمل تلاش‌های دفاعی اسرائیل بودند. این عملیات‌ها، نقش فزاینده اردن به‌عنوان بخشی حیاتی از معماری دفاع هوایی منطقه‌ای را تأیید کردند. با این وجود، حملات ایران باعث ایجاد خسارات و ریزش آوار شد که در یک مورد، منجر به زخمی شدن سه شهروند اردنی شد.

حملات ایران در ژوئن ۲۰۲۵ بزرگ‌ترین آزمون توانمندی‌های دفاعی اردن تا به امروز بود. زمانی که ایران بیش از ۵۰۰ موشک بالستیک و بیش از ۲۰۰ پهپاد را در چارچوب «عملیات وعده صادق ۳» (Operation True Promise III) پرتاب کرد، اردن بلافاصله حریم هوایی خود را بست و جنگنده‌های اف-۱۶ خود را به پرواز درآورد و چندین پهپاد ایرانی را در آسمان سرنگون کرد. این اقدامات به محدود شدن تأثیر این حمله گسترده کمک کرد (اگرچه موشک‌ها همچنان به منطقه تل‌آویو اصابت کردند).

حتی در شرایطی که اردن با ناآرامی‌های فزاینده داخلی در ارتباط با جنگ غزه روبه‌روست، همچنان به دفاع از حریم هوایی خود و اسرائیل ادامه می‌دهد و موشک‌های ایرانی را رهگیری می‌کند؛ برخی از این موشک‌ها در نزدیکی یا حتی بر فراز مراکز جمعیتی اردن سقوط می‌کنند.

این بار سنگین رو به افزایش بر دوش اردن نیازمند دریافت حمایت است، به‌ویژه با توجه به احتمال کاملاً واقعی اینکه حملات آینده ایران ممکن است خود اردن را هدف قرار دهد، چه به‌صورت عمدی و چه تصادفی.

در عمل، اردن به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، ناخواسته به خط مقدم دفاع هوایی منطقه‌ای تبدیل شده است. این کشور در حال جذب ریسک‌هایی است که در غیر این صورت ممکن بود بر عهده سایر شرکای آمریکا نازل شود.

دفاع از آسمان اردن اکنون به‌عنوان نخستین لایه از امنیت منطقه‌ای ایالات متحده عمل می‌کند. و اردن این وظیفه را بدون تزلزل انجام می‌دهد.

بر خلاف اسرائیل یا متحدان خلیج فارس، اردن در حال حاضر هیچ سامانه پاتریوت یا دیگر سامانه‌های ضد موشکی پیشرفته‌ای را به‌کار نمی‌گیرد. جالب آنکه، در اواخر سال ۲۰۲۳، اردن از ایالات متحده درخواست کرد تا سامانه‌های پاتریوت را در خاک این کشور مستقر کند، که نشان‌دهنده ناتوانی اردن در تأمین منابع لازم برای تهیه آن‌ها به‌تنهایی است. وضعیت فعلی برای آینده قابل دوام نیست—یک کشور حائل نیازمند زرهی مستحکم است، و در حال حاضر، زره اردن بسیار نازک است.

استقرار سامانه‌های موشکی پاتریوت در اردن—و نهایتاً واگذاری این سامانه‌ها برای استفاده خود اردن—توانمندی این کشور را در رهگیری موشک‌های بالستیک و تهدیدات پیشرفته هوایی فوراً تقویت خواهد کرد.

فرصت تقسیم بار مسئولیت‌ها

تسریع در ارائه کمک به اردن، با هدف ایالات متحده برای مقابله با ایران بدون درگیر شدن مستقیم نیروهای نظامی آمریکا هم‌راستا است. این روشی مقرون‌به‌صرفه برای خنثی‌سازی قدرت موشکی و پهپادی ایران به‌شمار می‌رود. برخلاف برخی از برنامه‌های کمک خارجی، این نوع حمایت بلافاصله منافع ملموسی برای امنیت ایالات متحده به همراه دارد.

دفاع بهتر اردن، این خطر را که حملات ایران به جنگی گسترده‌تر تبدیل شود و پای نیروهای آمریکایی را به میان بکشد، کاهش می‌دهد. همچنین، به سایر متحدان این پیام را می‌دهد که ایالات متحده متعهد به یک استراتژی دفاع جمعی است.

به‌جای اقدامات موقتی و بی حاصل، ارتقاء دائمی توانمندی‌های اردن از نظر راهبردی منطقی‌تر است. یک شبکه دفاع هوایی مدرن در اردن، می‌تواند ایران را با بستن یکی از مسیرهای حمله، باز دارد و تضمین نماید که هرگونه بارانی از موشک‌ها در آینده، از فاصله‌ای دور از اهداف اصلی متوقف شود.

در شرایطی که ایالات متحده با محدودیت‌های بودجه‌ای و اولویت‌های جهانی رقابتی روبه‌روست، سرمایه‌گذاری در توانمندی‌های نظامی اردن بازدهی بسیار بالایی از نظر تقویت توان رزمی، تقسیم بار مسئولیت، و افزایش بازدارندگی منطقه‌ای خواهد داشت. زمان حمایت تدریجی به پایان رسیده است؛ آمریکا باید تجهیزات نظامی پیشرفته لازم را در اختیار اردن قرار دهد تا این کشور به‌عنوان سد مستحکم در برابر حملات ایران و تضمین‌کننده ثبات منطقه‌ای در خاورمیانه‌ای به‌طور فزاینده خطرناک ایفای نقش کند.

پایان/